Felies dia di Keti Koti. Het is belangrijk dat wij op een dag als deze stilstaan bij ons gezamenlijke slavernijverleden. Bewustwording is essentieel.

Maar nu, hoe gaan we verder?

Wanneer ik op Curaçao met mensen werk en in Nederland met mensen met een niet-westerse achtergrond, zie ik tekenen van een vorm van mentale slavernij. Laten we niet wegkijken voor deze vorm van slavernij. Ik zie veel mensen die fysiek vrij zijn, maar mentaal nog gevangen.

Ook ik heb tijdens mijn studie en de eerste fase van mijn carrière geprobeerd me zo westers mogelijk te gedragen om erbij te horen. Ik ging naar Nederland om te studeren met de gedachte ‘When you are in Rome, do as the Romans do’. Hoe vrij ben je als er maar één manier van doen is die blijkbaar beter is dan de andere?

Ik stel in mijn trainingen mensen die voelen en ervaren dat ze niet tot de dominante norm behoren – dus zwarte mensen – deze vraag: ‘Ze hebben onze voorouders tot slaaf gemaakt. Welke wijsheid hebben ze onze voorouders ontnomen? Eerst blijft het pijnlijk lang stil waarna ik vaak een antwoord krijg dat te maken heeft met cultuur in de zin van dans en muziek. Ik begrijp de waarde van cultuur, maar er is ook veel wijsheid waar er meerwaarde is die bijdraagt aan vernieuwende en holistische oplossingen voor grote maatschappelijke vraagstukken.

Er is nu heel veel geld vrijgemaakt in verband met heling en herstel van ons slavernijverleden. Een groot deel hiervan gaat naar de culturele sector. En als het überhaupt naar educatie gaat, dan roept het bij mij de vraag op; in en met welke wijsheid gaan we onze kinderen dan onderwijzen?

Er is veel wijsheid in de Afrikaanse culturele tradities waarmee we veel waarde kunnen creëren. Voor mij gaat het om waardecreatie, niet alleen om dansen en eten.

Laat mij je proberen te inspireren als je tot zover hebt gelezen. Geestesziekten zijn een van de grootste ziektes in de westerse wereld. De westerse oplossing bestaat uit pillen en therapie, met wachttijden die alleen maar toenemen. Dus ik zou zeggen dat onze westerse aanpak het probleem niet oplost.

Individualisme is niet ‘het normaal’. Elders doen ze het anders en we kunnen hiervan leren.

Terwijl in de westerse wereld naar depressie wordt gekeken als het probleem van een individu, bestaat in Afrikaanse culturen de overtuiging dat bij depressie de relatie met het geheel is verstoord. Daar valt veel van te leren, denkt de Kameroense filosoof Pius Mosima. Hij geeft in zijn verhalen een voorbeeld van mensen met depressieve symptomen die geholpen worden door hen een huisdier te geven om voor te zorgen.

Dus ja, er is pijn, maar laten we ons verdiepen in onze culturele wijsheid om samen een meer inclusieve en duurzame samenleving te creëren. Alleen focussen op de westerse culturele wijsheid en een meer holistische inclusieve samenleving in de toekomst verwachten, is de definitie van naïviteit en domheid.